Maken je kinderen je ’s nachts vaak wakker omdat ze niet kunnen slapen? Zijn ze onrustig rond bedtijd? Met onderstaande tips kunt je je kinderen helpen om in slaap te krijgen en door te laten slapen. Eindelijk rust, ook voor jou.
Inzicht in slaapproblemen bij kinderen
Als je terugkijkt naar de tijd dat je zelf kind was, kun je je vast nog de momenten herinneren waarop je je gefrustreerd voelde over het naar bed gaan, het ’s nachts wakker worden en het continue gedraai in bed.
Slaapproblemen komen bij veel jonge kinderen voor. Sommige kinderen voelen zich nog niet moe genoeg op de afgesproken bedtijd. Andere hebben moeite om in slaap te vallen zonder dat een ouder/verzorger aanwezig is en weer andere hebben last van slaapwandelen.
Veel slaapproblemen houden verband met bedtijdgewoonten en het gedrag overdag. Dit kun je samen met je zoon of dochter veranderen. Met een beetje geduld en discipline zullen de nachten heel wat rustgevender worden.
Hoeveel slaap hebben kinderen nodig?
Voordat je kunt bepalen of je kind een slaapprobleem heeft, helpt het om de specifieke slaapbehoeften van kinderen te begrijpen. Om optimaal te kunnen functioneren, hebben kinderen en tieners doorgaans meer slaap nodig dan volwassenen. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de aanbevolen uren die kinderen in ontwikkeling dagelijks moeten slapen.
| Leeftijdsgroep | Aanbevolen slaaptijd |
| Baby’s (4 tot 12 maanden) | 12 tot 16 uur (inclusief dutjes) |
| Peuters (1 tot 2 jaar) | 11 tot 14 uur (inclusief dutjes) |
| Kinderen (3 tot 5 jaar) | 10 tot 13 uur (inclusief dutjes) |
| Kinderen (6 tot 12 jaar) | 9 tot 12 uur |
| Tieners (13 tot 18 jaar) | 8 tot 12 uur |
Hoe herken je dat je kind niet genoeg slaapt
Kinderen hebben (net als volwassenen) moeite hun humeur onder controle te houden als ze te weinig slapen. Slaap en juist het gebrek eraan, beïnvloedt veel van ons gedrag en onze gemoedstoestand. Soms kunnen de symptomen van onvoldoende slaap zelfs die van ADHD nabootsen. Vraag jezelf de volgende vragen af of deze ook gelden voor jouw zoon of dochter:
- Is je zoon of dochter vaak chagrijnig, prikkelbaar of overdreven emotioneel?
- Heeft hij of zij moeite met het concentreren op school of thuis? Heeft een docent je hier wel ‘ns over geïnformeerd?
- Valt je kind vaak in slaap tijdens het rijden in de auto?
- Is het soms lastig om gesprekken te volgen? Is een gesprek chaotisch en verwarrend?
- Kunnen de kinderen vaak ‘crashen’ op de bank al veel eerder dan hun normale bedtijd?
Als dit klinkt als jouw kind, heb je mogelijk een onrustige slaper in huis. Slaapproblemen bij kinderen zijn vaak geen reden tot bezorgdheid. Net zoals je ze moet leren eten en het toilet gebruiken, moet je kinderen ook leren hoe ze goed kunnen rusten.
Als je kind ’s nachts vaak wakker wordt of moeite heeft om in slaap te komen, kan dit betekenen dat het worstelt met slapeloosheid, een van het belangrijkste slaapprobleem bij kinderen.
Slapeloosheid bij kinderen
Slapeloosheid is het onvermogen om in slaap te vallen of ’s nachts in slaap te blijven. Dit resulteert in een niet-verkwikkende of niet-herstellende slaap. Vaak lost het probleem zichzelf na verloop van tijd op. Maar als dit meer dan drie keer per week voorkomt, voor een periode van minimaal drie maanden aanhouden en het functioneren overdag (voor zowel het kind als de ouder) aanzienlijk verminderd, kan dit wijzen op een slaapstoornis.
Als kinderen niet kunnen slapen, is dat meestal een gevolg van gewoonte overdag of wat ze net doen voor het slapen gaan. Jongere kinderen zullen dit vaak niet zelf veranderen, dus zult jij moeten optreden als hun slaapdetective. Onderstaand lees je verschillende redenen waarom uw kind niet in slaap kan vallen of kan blijven:
- Spanning
Ja, ze zijn jong, maar kinderen ervaren ook stress. Vraag ze hoe het op school gaat en hoe het gaat met hun vrienden. Is er iemand die bijvoorbeeld pest? Houd natuurlijk ook rekening met eventuele veranderingen in hun leefomgeving. Slaapstoornissen kunnen het gevolg zijn van huwelijksproblemen van de ouders, de komst van een nieuwe baby of een verandering in de slaapomstandigheden waardoor een kind nu bijvoorbeeld de slaapkamer moet delen met een broer, zus, ouder of grootouder. - Cafeïne
Veel frisdranken en energiedranken bevatten cafeïne, dus beperk de consumptie van uw kind na de lunch. Beter nog, probeer dit soort dranken zoveel mogelijk te vermijden. - Bijwerkingen van medicijnen
Verschillende medicijnen zoals geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en antidepressiva, veroorzaken vaak ook slapeloosheid. - Andere medische problemen
Soms houdt slapeloosheid verband met een ander medisch probleem. Het kan slaap gerelateerd zijn, zoals slaapapneu of rustelozebenensyndroom, of misschien wordt het veroorzaakt door een verstopte neus door allergieën, groeipijn of jeukende huid door eczeem. Zorg ervoor dat je kind regelmatig gezondheidsonderzoeken krijgt om eventuele problemen op te sporen die de slaap kunnen verstoren.
Bedtijdrituelen die een betere slaap ondersteunen
Verander rituelen
Andere redenen voor de slapeloosheid van je zoon of dochter kunnen liggen in hun bedtijdroutine. Heeft u rituelen zoals schommelen, voeden of je kind vasthouden tot het in slaap valt? Als dat zo is associëren ze wellicht deze handelingen met het slapen.
Stop deze nachtelijke routine dus niet, maar probeer er eerder mee te stoppen. Wacht niet tot het kind helemaal slaapt, maar stop zodra hij of zei “slechts” slaperig is geworden. Na een tijdje zullen ze het begin van de slaap niet meer associëren met vastgehouden of gewiegd te worden.
De juiste sfeer bepalen
Om je kind klaar te maken om te gaan slapen, start je met een ontspannende routine voor het slapengaan. Dit duurt ongeveer 20 tot 45 minuten en omvat drie tot vier rustgevende activiteiten. Een voorbeeld hiervan is dat uw kind in bad gaat, een verhaaltje voorleest en een slaapliedje zingt.
Zorg ervoor dat de routine geen televisie, smartphone of andere elektronica omvat. Het blauwe licht dat door deze apparaten wordt uitgestraald, verstoort de slaap/waakcyclus van het lichaam en maakt het moeilijker om in slaap te vallen.
Als je zoon of dochter op een vast tijdstip bepaald gedrag met slapen verbindt, bereidt het lichaam en geest zich voor op rust. Stel een patroon in waarbij je niet in de kamer bent wanneer ze in slaap vallen, zodat ze jouw aanwezigheid niet associëren met het begin van de slaap.
Grenzen afdwingen
Zodra je start met het opzetten van een routine die er voorheen niet was, wees dan niet verbaasd als je kind zich verzet. In plaats van je kind ‘het uit te laten schreeuwen’, kun je hem of haar geleidelijk aan jouw aanwezigheid onttrekken. Op deze manier leert het kind zichzelf te kalmeren in plaats van altijd op jou te vertrouwen.
Als je kind moeite heeft om in slaap te vallen als jij niet in de kamer bent, wacht dan geleidelijk langer voordat je het controleert. Als ze nog wakker zijn, stel ze dan gerust, maar blijf niet langer dan een paar minuten. Je kunt ze een knuffel of een kus geven om ze te troosten, maar probeer het contact kort te houden.
Als het kind oud genoeg is om uit een autobed te klimmen, probeer dan de deur te sluiten of zeg dat je alleen langskomt als hij of zei in bed blijft. Geef ze niet te veel aandacht als ze klagen over naar bed gaan of ander moeilijk gedrag.
Positieve beloningen
Voor kleuters en oudere kinderen kan het opzetten van een beloningssysteem, zoals een stickerkaart, een stimulans zijn voor goed slaapgedrag. Het meest effectief is als ze direct een kleine beloning kunnen verdienen, zoals ’s morgens vroeg een sticker. Frequentere kleinere beloningen boeken over het algemeen betere resultaten dan minder vaak een grotere.
